काठमाडौँ महानगरका मेयर बालेन्द्र शाह (बालेन) ले शनिबार मध्यरातमा सामाजिक सञ्जालमा लेखेको एक कडा स्टाटस अहिले चर्को बहसको विषय बनेको छ। उनले अमेरिकी, भारतीय, चिनियाँ प्रभावदेखि नेपालको मुख्य राजनीतिक दलहरूमाथि एउटै पंक्तिमा कठोर टिप्पणी गरे।
यो अभिव्यक्ति भाषिक रूपमा कडा थियो—तर ट्रम्प–स्टाइल को सिधा, कच्चा र ‘फिल्टर–रहित’ सत्य बोल्ने शैलीसँग मेल खान्थ्यो।
यस प्रकारको भाषा अपमानजनक कि आवश्यक ?
विश्व राजनीतिमा यस्ता अभिव्यक्ति दुई धारामा बुझिन्छन्—
१. “सिस्टम बिग्रिसकेको बेला सामान्य भाषा चल्दैन” भन्नेहरू
ट्रम्पका समर्थक र बालेनका युवा फ्यानहरूको तर्क उस्तै छ—“भाषा होइन, भावjunction मा हेर्नुपर्छ।”
उनीहरू भन्छन्, देशमा भएका बेथिति, भ्रष्टाचार, बिग्रेको प्रशासनिक संस्कृतिबारे कडा बोल्दा असहज शब्द पनि समसामयिक सत्य हो।
२. “अधिकारमा बसेका व्यक्तिको भाषा संयमित हुनुपर्छ” भन्नेहरू
राजनीतिक, कूटनीतिक र सामाजिक मर्यादा बोल्दै उत्तरदायी पदमा बसेकाहरूले जस्तोसुकै रिस भए पनि ‘गाली–गलौज’ गर्नु मिल्दैन भन्ने पक्ष बलियो छ।
कारण —
यस्तो भाषाले संस्था–संस्कृति कमजोर पार्छ
जनता–सरकार सम्बन्ध बिग्रिन सक्छ
अंतर्राष्ट्रिय छविमा नकारात्मक प्रभाव पर्छ
किन बालेनले यस्तो लेखे ?
१. लामो समयदेखि महानगरको माग र योजनामा केन्द्र सरकारद्वारा भइरहेको हस्तक्षेप
बालेन सार्वजनिक रूपमा बारम्बार “काठमाडौँलाई काम गर्न दिदैनन्” भन्छन्।
२. पछिल्लो समय बढेको राजनीतिक आक्रमण, गलत आरोप र दुष्प्रचार
राजनीतिक दलहरू, संघीय कर्मचारी युनियन तथा केही समूह लगातार बालेनविरुद्ध आक्रामक भएका छन्।
३. व्यक्तिगत निराशा, थकान र राजनीतिक दबाबको चरमबिन्दु
पछिल्ला हप्ताहरूमा —
बञ्चरेडाँडा समस्या
फोहोर बन्द
नगर–प्रहरी विवाद
बजेट रोकावट
संघ–प्रदेश–नगरबीचको रस्साकस्सी
यी सबैले बालेनलाई तनावमा ल्याएको स्वाभाविक मानिन्छ।
४. विश्व राजनीतिमा ‘Anti-establishment Language’ लोकप्रिय हुँदै जानु
ट्रम्प, बेलायतका बोरिस जोनसन, अर्जेन्टिनाका जाभियर मिलेई जस्ता नेताहरूले जनआवाज ठाडै बोल्ने शैली प्रयोग गरे।
बालेन पनि यही anti-system narrative को प्रतिनिधि भइरहेका छन्।
**बालेनको शब्द कडा त भए—तर प्रश्न भने गम्भीर छ :
जनताको आक्रोश कसैले सुनिरहेको छ ?**
यो विवाद बालेनको एक पोस्टमा सीमित देखिए पनि यसको केन्द्रमा नागरिकको असन्तुष्टि, राज्यप्रति घट्दो भरोसा र सबै दलप्रतिको वितरण–राजनीतिक असफलता छ।
जब राज्य २० वर्षमा गर्नुपर्ने काम २० महिनामै गर्न चाहने नेतालाई रोकिन्छ—
त्यो नेता बोल्छ।
जब जनताले भोगेको पीडा राज्य सुन्दैन—
जनताको प्रतिनिधि कठोर बन्छ।
