काठमाडौं– आफूलाई झाँक्री र ‘तान्त्रिक डाक्टर’ दाबी गर्ने प्रकाश भुजेलले फेसबुक, टिकटक र एक्समा नामको अगाडि राखेको ‘Dr.’ राखेका छन्। उनले दाबी गरेका अनुसार, उक्त उपाधि ‘इन्स्टिच्युट अफ आन्टरप्रेनरशिप एन्ड म्यानेजमेन्ट स्टडिज’ (आईईएमएस) बाट प्राप्त भएको हो। तर विभिन्न तथ्यांक र कानुनी दृष्टिकोणले हेर्दा यो उपाधि अवैध र नक्कली ठहरिएको छ।

आईईएमएस आफैँमा कुनै मान्यता प्राप्त विश्वविद्यालय होइन। यसले भारतको युनिभर्सिटी ग्रान्ट कमिसन (यूजीसी) वा कुनै अन्य आधिकारिक निकायबाट मानार्थ विद्यावारिधि दिने अधिकार प्राप्त गरेको छैन। अमेरिकी संस्था एसीटीडी बाट सम्बन्धन पाएको दाबी गरिएको भए पनि, एसीटीडी पनि स्वतन्त्र र शङ्कास्पद संस्था हो र यसको वैधता पुष्टि हुँदैन।

प्रमाणपत्रमा भुजेलको नामको स्पेलिङ गलत छ र आईएसओ नम्बर राखिएको छ, जुन मानार्थ विद्यावारिधि प्रमाणपत्रमा सामान्यतया प्रयोग हुँदैन। आईईएमएसका वेबसाइट (iems.world, iems.institute) र गुगल म्याप्समा कुनै भौतिक कार्यालय वा विश्वसनीय गतिविधि छैन।

नेपाल मेडिकल काउन्सिल ऐन, २०२० अनुसार, केवल मान्यता प्राप्त मेडिकल डिग्री हासिल गरी काउन्सिलमा दर्ता भएका व्यक्तिले मात्र ‘डा.’ उपाधि प्रयोग गर्न सक्छन्। भुजेलले भनेका ‘तान्त्रिक डाक्टर’ दाबी कानुनी दृष्टिले वैध छैन। गैरकानुनी प्रयोगमा ३ वर्षसम्म कैद वा जरिवाना वा दुवै सजाय हुनसक्छ।

भुजेलको सामाजिक सञ्जाल गतिविधि, जसमा ‘Dr.’ उपाधि राखेर आत्म–प्रचार गरिएको छ, सामान्य नागरिक र रोगीमा भ्रम सिर्जना गर्न सक्छ। यसले विश्वसनीयतामा प्रश्न उठाउँछ र वैध चिकित्सा पद्धतिप्रति अविश्वास बढाउने सम्भावना छ।

प्रकाश भुजेलको ‘डा.’ उपाधि नक्कली हो। उपाधि दिने संस्था आईईएमएस र सम्बन्धन दिने भनिएको अमेरिकी संस्था एसीटीडी दुवै शङ्कास्पद छन्। कानुनी र सामाजिक दृष्टिले, भुजेलको उपाधि प्रयोग अवैध र भ्रामक ठहरिन्छ।सामाजिक प्रचार र भ्रामक उपाधि प्रयोगले व्यक्तिगत प्रतिष्ठा मात्र होइन, स्वास्थ्य सेवा क्षेत्रमा पनि भ्रम सिर्जना गर्न सक्छ।