जेनजी बिद्रोह उत्कर्षमा पुगेपछि नेतृत्वहीन जस्तै देखिएको आन्दोलनलाई अलपत्र अवस्थाबाट सम्हाल्दै देशलाई राजनीतिक टकरावबाट जोगाउने प्रमुख भूमिकामा उदाएका छन्— द काउन्सिल अफ जेनजी का अगुवा सुदन गुरुङ।
शुरुदेखि नै भिडमा उभिने नेता मात्र नभई बार्तामा परिपक्वता देखाउने ‘पाको नेता जस्तै’ संयमित शैली प्रदर्शन गर्दै उनले आन्दोलनलाई सहि दिशातर्फ डोर्याए। सेनापति, प्रधानमन्त्रीदेखि राष्ट्रपति कार्यालयसम्म पटक–पटक संवाद गर्दै उनले देशलाई ठूलो दुर्घटनाबाट बचाउने प्रयास गरेको आन्दोलनभित्रै पनि खुलेर स्वीकारिन्छ।
उनको संकट समाधान गर्ने क्षमता, संयम, र बार्ताको शैली यति प्रभावकारी देखियो कि प्रधानमन्त्री सुशीला कार्की पनि खुलमै प्रशंसामा उत्रिन बाध्य भइन्।
कार्की प्रभावित: “सुदन मेरो जेठो छोरा हो”
सहमति दस्तावेजमा हस्ताक्षर भइरहँदा प्रधानमन्त्री कार्कीले—
“सुदन गुरुङ मेरो जेठो छोरो हो”
भनेर खुलेरै प्रशंसा गरिन्।
अप्ठ्यारो मोडमा निर्णायक नेतृत्व
जेनजी बिद्रोह तीव्र भएपछि आन्दोलन असंगठित र बहुआयामिक बन्दै गएको थियो। विभिन्न समूह, फरक धार र उग्र मागहरूको भिडन्तबीच सुदनले एउटै मोर्चा, एउटै नेतृत्व, एउटै मुद्दा बनाउँदै आन्दोलनलाई दिशा दिन सफल भए।
राजनीतिक रूपमा अनभिज्ञ मानिएका युवा नेता भए पनि मुलुकको संवैधानिक संवेदनशीलता, शक्ति–सन्तुलन र सडकको ऊर्जा कसरी उपयोग गर्ने भन्ने प्रश्नमा उनले कुशलता देखाए।
ऐतिहासिक सम्झौतामा निर्णायक भूमिका
प्रधानमन्त्री सुशीला कार्कीसँग भएको १० बुँदे ऐतिहासिक समझदारी जेनजी आन्दोलनका लागि महत्वपूर्ण मोड हो।
त्यस हस्ताक्षरपछि सुदन गुरुङले प्रतिक्रिया दिंदै भने—
“ठूलो मेहनतपछि यति सम्झौता हुने अवस्था बन्यो, यो सकारात्मक हो। तर हामी यतिमै ढुक्क हुँदैनौं।”
यसले आन्दोलनको नेतृत्वले अझै सतर्कता अपनाइरहेको संकेत गर्छ।
अन्तिम ढुक्क राष्ट्रपतिका हस्ताक्षरपछि मात्र
सुदनले स्पष्ट भनेका छन्—
“अब राष्ट्रपतिले हस्ताक्षर गरेपछि बल्ल ढुक्क हुन्छ। अनि बरु त्यसपछि चुनाव जाऔँला।”
यसअर्थमा, जेनजी नेतृत्व सम्झौताअनुसार सबै संवैधानिक प्रक्रिया टुङ्गिएपछि मात्र राजनीतिक अभ्यास (चुनाव) मा जाने रणनीतिमा देखिन्छ।
किन परिपक्व मानिँदैछन् सुदन?
बारम्बार सेना–प्रधानमन्त्री–राष्ट्रपतिसँग संवाद गर्दै संकटकालीन वार्तामा दूरदृष्टि देखाए
विभाजित जेनजी धारलाई एकिकृत मोर्चामा ल्याए
सहमतिलाई जनआन्दोलनको मान्यता दिलाउँदै आन्दोलनलाई ऐतिहासिक र संस्थागत बनाए
उग्रतालाई नियन्त्रण गरी देशलाई अस्थिरता र दुर्घटनाबाट जोगाए
यी सबै कारणले उनलाई धेरैले “युवा उमेरमा पाको नेतृत्व प्रदर्शन गर्ने” नेता भनेर मूल्यांकन गरिरहेका छन्।
अघिल्लो विवाद र पछिल्लो स्पष्टता
प्रधानमन्त्री कार्कीले सार्वजनिक रूपमा “सुदन मेरो जेठो छोरो” भनेपछि उठेको विवादलाई आन्दोलनभित्र केही समूहले “कसैलाई काखा, कसैलाई पाखा”को चिन्तासँग जोडेर असन्तुष्टि व्यक्त गरे।
तर पछि सुदनले संस्थागत सहमति नै मुख्य उद्देश्य भएको र व्यक्तिगत सम्बोधनहरूले आन्दोलनको मूल मुद्दा प्रभावित नपार्ने स्पष्ट पारेर वातावरण व्यवस्थापन गर्न भूमिका खेले।
जेनजी बिद्रोहको उचाइमा जन्मिएको नेतृत्व आज राज्य–आन्दोलन सम्बन्ध सुधार, संवैधानिक सुधारको मार्ग खुलाउने र युवाशक्तिको प्रतिनिधित्व विस्तार गर्ने निर्णायक व्यक्तित्वको रूपमा स्थापित हुँदैछ।
सम्झौता सकारात्मक भए पनि राष्ट्रपतिको औपचारिकता पूरा नहुँदासम्म आन्दोलनले सतर्कता र दबाब दुवै कायम राख्ने सन्देश सुदनको भनाइले दिएको छ।
